Stripgenres. Over fantasy, sciendefiction en nog wat.

Stripgenres. Over fantasy, sciendefiction en nog wat.

Het valt me heel vaak op dat strips op incorrecte wijze benoemd worden. Ik bedoel, dat een sprookje als fantasy wordt aangeprezen en dat er soms over sciencefiction wordt gesproken terwijl het om iets heel anders gaat. Men heeft het over beeldromans terwijl de belangrijkste aspecten van een roman ontbreken.
Allereerst wil ik erop wijzen dat de hiervoor gebezigde termen zonder uitzondering uit de boekenwereld zijn overgenomen. Helaas zijn de gangbare termen in de literatuur ook niet het gevolg van een logische indeling en de geijkte genres sluiten elkaar lang niet altijd uit. Bovendien zijn er onderwerpen waarvoor gewoon geen namen zijn bedacht en aanduidingen waarvoor halve zinnen nodig zijn, werken in de praktijk niet. De in de taal voorhanden zijnde woorden maken een kloppende indeling onmogelijk en we moeten roeien met de riemen die we hebben. De geschetste tekortkomingen zijn echter geen vrijbrief voor klakkeloos gebruik van de taal. Als een strip bijv. een 'detective' of 'western' wordt genoemd, zal het dat ook moeten wezen. De laatst genoemde termen zullen zelden aanleiding zijn tot vergissingen maar met andere woorden is dat lastiger.
De indeling die ik hieronder laat volgen is alleen bedoeld om iets te verduidelijken en is geen voorstel tot een bruikbaar overzicht van rubrieken.

We beginnen met het fundamentele onderscheid tussen fictie en non-fictie. In de literatuur komt aanzienlijk meer non-fictie voor dan bij de strips, en de non-fictie bij strips verlangt dan ook geen diepgaande onderverdeling. De moeilijkheden doemen meteen op als we aan de fictie beginnen.

Als we kinderen een angstaanjagend sprookje vertellen doen we het voorkomen alsof het om de werkelijkheid gaat, anders werkt het niet. De boze heks leeft in onze wereld en luilekkerland bestaat. Heracles werd verondersteld op aarde te hebben rondgelopen en Siegfried was een Germaan. Mythen komen voort uit religies, uit geloof. Men geloofde dat Jupiter bestond. Er waren tijden dat mensen engelen en duivels als werkelijk ervaarden. Als schrijvers voortbouwen op bestaande mythen en sagen zijn ze niet bezig met 'fantasy'.
Griezelverhalen zouden niet griezelig zijn wanneer de verhalen zich afspeelden op niet bestaande werelden, ze zijn eng omdat het zo echt lijkt.

Tolkien tekent in 'The lord of the rings' een wereld waarvan de lezer weet dat die niet bestaat; hij bedenkt in de 'Silmarillion' zelfs een ontogenese (verklaring van de werkelijkheid) als vervanger voor de Big Bang. Tolkiens wereld is duidelijk fantasie. Fantasy betreft altijd imaginaire werelden.

Hoe zit dat dan met science-fiction? Bij schrijvers als Asimov, Verne en Huxley wordt een wereld beschreven die zou kunnen bestaan. Sciencefiction is fantasie binnen de mogelijkheden van de wereld waarin wij leven. Huxley waarschuwt voor een wereld die mogelijk is, tenzij de mens zo verstandig is andere wegen in te slaan.

1 De werkelijkheid. Non-fictie

2 Fictie. Fantasie

21 Fictie betreffende de werkelijkheid waarin wij leven (onze eigen kosmos c.a.)
211 Sciencefiction
212 Mythen. Legendes. Sagen. Sprookjes (ook hierover kan men een discussie opzetten)
213 Griezel- en spookverhalen. Horror. Gothic

22 Fictie betreffende imaginaire werelden
221 Fantasy (sword and sorcery enz.)

Welke genres of rubrieken (dat is niet helemaal hetzelfde) men ook bedenkt, de grenzen zijn altijd vaag (dat is met goed en kwaad zo, met mooi en lelijk en met heel veel andere zaken). Bij het vaststellen hoe een boek of strip moet worden benoemd zal ook de sfeer heel belangrijk zijn. Maar wat te doen als fantasy de sfeer van een sprookje heeft?
Weten wat de termen precies inhouden maakt het benoemen gemakkelijker en voorkomt fouten, maar de grensgevallen blijven problematisch. Er zijn bijv. verhalen waarin het onmogelijk is te kiezen tussen sciencefiction en fantasy. In zo'n geval is het een oplossing voor beide genres te kiezen, maar het is van het systeem afhankelijk of dat mogelijk is.

Wat valt er verder nog onder de boven gegeven indeling? Nogmaals: de nu volgende, uitgebreide en enigszins aangepaste indeling, waarbij ook een iets andere nummering is toegepast, dient alleen ter verduidelijking en is niet bedoeld voor praktisch gebruik.

1 De werkelijkheid. Non-fictie
11 Geschiedenis. Historie
12 Biografieën
19 Overige non-fiction

2 Fictie betreffende de werkelijkheid waarin wij leven
201 Sciencefiction
202 Religie. Mythen en legendes.
203 Sagen en sprookjes
204 Griezel- en spookverhalen. Horror. Gothic
205 Thrillers
206 Superhelden
207 Misdaad, detectives, krimi's, policiers
208 Westerns, cowboyverhalen
209 Avontuur, spanning, sensatie
210 Erotiek
211 Sport
212 Oorlog
213 Overige fictie betreffende de werkelijkheid waarin wij leven

3 Fantasy. Fictie betreffende een imaginaire werkelijkheid

Ik probeer een bruikbaar stelsel te vervaardigen, maar ik weet niet of ik daarin zal slagen. Bruikbare ideeën of opbouwende kritiek van lezers is zeker welkom.
Geplaatst op 13/04/2006 Citeren
Avatar
Hans Bekker
Geplaatst op 13/04/2006
Crew
Avatar Surya
13237
Interessante beschouwing over een onderwerp waar veel mensen nooit bij stilstaan.

De problemen die je aanhaalt zijn enkele van de redenen waarom ik in de databank niet bijhoud welk genre een strip of reeks is. Het blijkt vaak zeer subjectief te zijn en meestal dekt één genre de lading niet.

Nu heb ik een eenvoudig vraagje: zou jij Star Wars als SF of als Fantasy of als beiden catalogeren?
Geplaatst op 14/04/2006 Citeren
Avatar
Surya
Geplaatst op 14/04/2006
Ik kan een uitgebreid antwoord geven, desnoods een hele beschouwing. Laat ik het simpel houden: 'Starwars' valt onder de sciencefiction, hoewel het aandeel science heel gering is en de hoeveelheid pseudo-science zeer groot.
Er wordt tegenwoordig toch weinig ouderwetse sciencefiction vervaardigd. Stel de verhouding 'wetenschap : fantasie' was oorspronkelijk 1 : 1, dan is die momenteel 1 : 10. Daarmee is dit genre wel veranderd, maar daarom kwalitatief nog niet minder.
Geplaatst op 15/04/2006 Citeren
Avatar
Hans Bekker
Geplaatst op 15/04/2006
Avatar Jean-Paul
384
Ik zou zeggen: Star Wars is fantasy. "A long time ago, in a galaxy far, far away" maken van het SW-universum een imaginaire wereld (hij staat in tijd en afstand zover van ons vandaan dat hij in feite niets te maken heeft met de onze), en de Force is geen doorgetrokken stuk technologie of menselijke eigenschap, maar een soort magie. (Dat gezeur in de Phantom Menace over dingetjes in het bloed of weet ik wat negeer ik even; dat is er voor mijn gevoel achteraf bij bedacht door iemand die zelf niet meer helemaal snapte wat er leuk was aan de oorspronkelijke films.) Goed, ruimteschepen en laserpistolen zijn natuurlijk wel voorbeelden van toekomsttechnologie, maar hier zijn dat wat mij betreft vooral rekwisieten. Ik zie de films e.d. dan ook liever als fantasy die toevallig een keer gebruikmaakt van een SF-setting i.p.v. een middeleeuws-magische.
Geplaatst op 05/04/2007 Citeren
Avatar
Jean-Paul
Geplaatst op 05/04/2007
Origineel geplaatst door Jean-Paul
Goed, ruimteschepen en laserpistolen zijn natuurlijk wel voorbeelden van toekomsttechnologie, maar hier zijn dat wat mij betreft vooral rekwisieten. Ik zie de films e.d. dan ook liever als fantasy die toevallig een keer gebruikmaakt van een SF-setting i.p.v. een middeleeuws-magische.


Hoeft dit toekomst te zijn. Als je in een ver verleden zit kan deze technologie evengoed hebben bestaan. Het is een moeilijk onderwerp SF. dat bewijst deze gedachten gang nog maar eens.

Maar ik moet zeggen dat ik het met je eens ben dat het een fantasy is.
Geplaatst op 02/09/2007 Citeren
Avatar
Royale de luxe
Geplaatst op 02/09/2007
Origineel geplaatst door Hans Bekker
Ik kan een uitgebreid antwoord geven, desnoods een hele beschouwing. Laat ik het simpel houden: 'Starwars' valt onder de sciencefiction, hoewel het aandeel science heel gering is en de hoeveelheid pseudo-science zeer groot.


Ja, daar ben ik het geheel mee eens Hans. Vooals in bibliotheken moet men dit soort dilemma's zien op te lossen met labels op de ruggen.
Het aandeel science is vaak zeer gering. Bovendien gaat het bijna nooit om science, maar om toegepaste technologie. Een goed voorbeeld is Jules Verne. Alles toegepaste technologie, gebaseerd op eenvoudige natuurkundige wetten. Met af en toe een verdwaald monster, zoals in "Reis naar het middelpunt der aarde".
Op zich een leuk thema trouwens "Jules Verne in de strip". Ik snap eigenlijk niet dat niet veel meer Jules Verneboeken zijn verstript, want ik beschouw die boeken eigenlijk als voorloper van de strip, omdat de latere rijkelijk geïllustreerd zijn.

Het aandeel pure fantasy is in Star Wars nauwelijks aanwezig. Fantasy associeer je toch met draken, monsters, elfen, phoenixen, tovenaars en spreuken. Zie Axa, Lanfeust, Taï Dor, Het kristallen Zwaard, Hazel & Ogan e.d.

Daarom zou ik willen voorstellen alles wat toegepaste wetenschap (=technologie) bevat en zich in de toekomst afspeelt Future Tech te noemen. Dan gaat het toch meestal om wapens en ruimteschepen.
Voorbeelden te over. Zie bijv. het voortreffelijke "De haas van Mars".
Geplaatst op 09/10/2007 Citeren
Avatar
Ruud Loman
Geplaatst op 09/10/2007
Avatar Jean-Paul
384
Origineel geplaatst door Ruud Loman
Origineel geplaatst door Hans Bekker
Ik kan een uitgebreid antwoord geven, desnoods een hele beschouwing. Laat ik het simpel houden: 'Starwars' valt onder de sciencefiction, hoewel het aandeel science heel gering is en de hoeveelheid pseudo-science zeer groot.


Het aandeel pure fantasy is in Star Wars nauwelijks aanwezig. Fantasy associeer je toch met draken, monsters, elfen, phoenixen, tovenaars en spreuken.


Maar dan gaan we de keus weer puur maken op dit soort elementen. Fantasy is met draken en magie, SF met ruimteschepen en blasters. Dat kan, maar Hans stelt in zijn eerste bericht juist het volgende voor: "Fantasy betreft altijd imaginaire werelden. (...) Sciencefiction is fantasie binnen de mogelijkheden van de wereld waarin wij leven." Als ik die definitie hanteer, valt Star Wars voor mij onder de eerste, en Star Trek onder de tweede groep. Star Wars biedt een spannend en episch wegdroomverhaaltje in een wereld die duidelijk niets met de onze van doen heeft, Star Trek speelt met wetenschap, techniek en een mogelijke toekomst van de mens.

Daarom zou ik willen voorstellen alles wat toegepaste wetenschap (=technologie) bevat en zich in de toekomst afspeelt Future Tech te noemen.


Maar ja, dan speelt Star Wars zich net weer in een ver verleden af... :D
Geplaatst op 14/10/2007 Citeren
Avatar
Jean-Paul
Geplaatst op 14/10/2007
Origineel geplaatst door Ruud Loman
[quote]Origineel geplaatst door Hans Bekker


Het aandeel pure fantasy is in Star Wars nauwelijks aanwezig. Fantasy associeer je toch met draken, monsters, elfen, phoenixen, tovenaars en spreuken. Zie Axa, Lanfeust, Taï Dor, Het kristallen Zwaard, Hazel & Ogan e.d.

Daarom zou ik willen voorstellen alles wat toegepaste wetenschap (=technologie) bevat en zich in de toekomst afspeelt Future Tech te noemen. Dan gaat het toch meestal om wapens en ruimteschepen.
Voorbeelden te over. Zie bijv. het voortreffelijke "De haas van Mars".


Volgende voorbeeld is er ook eentje van hoe je fantasy en SF gewoon door elkaar kan laten lopen. Ythaq is daar voor het ogenblik het schoolvoorbeeld van.

Daardoor gaat je Future tech voorstel hier ook niet op, want het is duidelijk de toekomst, heeft alles van technologie en toch is het ook heel duidelijk fantasy.

Het blijft een moeilijk onderwerp. Maar Hans heeft duidelijk gelijk.
Geplaatst op 16/10/2007 Citeren
Avatar
Royale de luxe
Geplaatst op 16/10/2007
Het is in ieder geval duidelijk dat aan mijn indeling nog wel wat mankeert. Als ik tijd en zin heb zal ik een en ander opnieuw bekijken.
Het is een boeiend onderwerp, maar het blijft lastig.
Geplaatst op 16/10/2007 Citeren
Avatar
Hans Bekker
Geplaatst op 16/10/2007
Avatar ignoramus
605
hoi hans,
Ik zit al maanden te broeden over een antwoord, maar bij gebrek aan een wat uitgebreider reeks ongestoorde uren om iets deftigs te formuleren, kom ik er niet toe.
Onlangs bij het stripsmurfen, kwam ik dit tegen :
http://www.crbd.eu/Vakliteratuur%2010.00.02%20Frameset%20Stripologie.html
( doorklikken naar 05 genre indeling ). Heb je dit al eens bekeken ?
Persoonlijk ben ik het er niet helemaal/helemaal niet mee eens - ik vind namelijk genres voornamelijk intressant binnen het historische receptie onderzoek, en dusdanig als drijvende kracht achter een evolutie - maar anderzijds lijkt het me ook heel boeiend om een discussie op te zetten om tot een "bruikbare" genredefinitie te komen.
De grootste hinderpaal om tot een bruikbaar systeem te komen lijkt me juist de tijdsgebondenheid van het begrip genre. Science fiction bijvoorbeeld is sinds zijn ontstaan geevolueerd van iets waar technologie belangijk was, naar iets waar de humane wetenschappen centraal stonden, naar een kruising met fantasy/western/avontuur...etc...
In de besprekingen van de strip tschai bijboorbeeld lees je dat de schitterende technologie beschrijvingen van vance niet tot hun recht komen, en dat is inderdaad ook zo. Maar sinds Vance hebben we om er maar twee te noemen ursula K. Le Guin en Orson Scott Card gehad, die het SF genre uitgebreid en geherorienteerd hebben. De strip is 40 jaar na de boeken gemaakt en is bijgevolg "anders", het hele genre is anders ...
Maar ook als je uitsluitend het nu bekijkt is een genredefinitie problematisch. Maak je een onderscheid tussen europees, comic, manga ? minck oosterveer is europees maar leunt zwaar aan bij de amerikaanse comics.Veel ondersheid in verhaallijn en verteltechniek tussen 'monster' en 'spoorloos' zie ik niet Gaan we dan naast de inhoudelijke ook formele kenmerken introduceren ( zoals de leesrichting ?). dat wordt dan een matrix met hoeveel dimenties ?
Afijn, veel vragen, geen antwoorden, maar een uitermate boeiend onderwerp.
Geplaatst op 28/01/2008 Citeren
Avatar
ignoramus
Geplaatst op 28/01/2008
Sciencefiction is fantasie binnen de mogelijkheden van de wereld waarin wij leven.

Je zou ook kunnen zeggen dat dit slaagt op de wereld die we al kennen. bv. der maan over 100 jaar. niet de planeet Zoip in 3050.

Alles dat verder gaat (een ander zonnenstelsel) kan je meer bekijken als fantasy.
mischien een nieuwe term gebruiken zoals "fantasy science" of iets dergelijks.

Tis wel geen gemakkelijke questie. ik zou niet weten hoe ik "de werelden van Aldebaran" moet indelen.
Geplaatst op 30/06/2008 Citeren
Avatar
Toutiorix
Geplaatst op 30/06/2008
Crew
Avatar Surya
13237
futuristic fantasy?
Geplaatst op 30/06/2008 Citeren
Avatar
Surya
Geplaatst op 30/06/2008
klinkt goed :)
Geplaatst op 30/06/2008 Citeren
Avatar
Toutiorix
Geplaatst op 30/06/2008
Avatar mi-jah
1743
Origineel geplaatst door Jean-Paul
Ik zou zeggen: Star Wars is fantasy. "A long time ago, in a galaxy far, far away" maken van het SW-universum een imaginaire wereld (hij staat in tijd en afstand zover van ons vandaan dat hij in feite niets te maken heeft met de onze), en de Force is geen doorgetrokken stuk technologie of menselijke eigenschap, maar een soort magie. (Dat gezeur in de Phantom Menace over dingetjes in het bloed of weet ik wat negeer ik even; dat is er voor mijn gevoel achteraf bij bedacht door iemand die zelf niet meer helemaal snapte wat er leuk was aan de oorspronkelijke films.) Goed, ruimteschepen en laserpistolen zijn natuurlijk wel voorbeelden van toekomsttechnologie, maar hier zijn dat wat mij betreft vooral rekwisieten. Ik zie de films e.d. dan ook liever als fantasy die toevallig een keer gebruikmaakt van een SF-setting i.p.v. een middeleeuws-magische.

Helemaal mee eens! http://www.stripinfo.be/forum/images/icons/icon16.gif

Erg leuk onderwerp, deze genre-thread, en goed om eens over na te denken! :)
Geplaatst op 03/02/2009 Citeren
Avatar
mi-jah
Geplaatst op 03/02/2009
Avatar Klazie
38
Star Wars is duidelijk een Space Opera, en als ik me niet vergis is dat een subgenre binnen de SF.
Wikipedia treedt me hierin bij :-)
Geplaatst op 12/04/2009 Citeren
Avatar
Klazie
Geplaatst op 12/04/2009
Crew
Avatar pepzaza
901
Ik zou niet gaan voor een indeling in genres. Goed voor oude bibliothecarissen, maar ik zie dat nu als voorbijgestreefd.

Een betere oplossing zou zijn te werken met 'tags'.

Je zou bijvoorbeeld alle lezers kernwoorden kunnen laten aanduiden bij een bepaalde strip. Gewoon door op bestaande te stemmen, of door er zelf bij te voegen.

Dan laat je die zien in volgorde van voorkeur.

Dus wat het meeste doorweegt, zal vooraan staan. Maar je zal een beter beeld krijgen, omdat andere tags (genres) ook vernoemd worden. Door de aantallen stemmen, kan je zelfs zien wat het meeste doorweegt.

Niet wetenschappelijk, maar wel praktisch.

ps: en horror enkel in bestaande werelden? Wat dan met Alien, Clive Barker, ...
Geplaatst op 03/02/2010 Citeren
Avatar
pepzaza
Geplaatst op 03/02/2010
Crew
Avatar Iyo74
6892
Origineel geplaatst door pepzaza
Een betere oplossing zou zijn te werken met 'tags'.

Je zou bijvoorbeeld alle lezers kernwoorden kunnen laten aanduiden bij een bepaalde strip. Gewoon door op bestaande te stemmen, of door er zelf bij te voegen.

Tags? Ik zou opteren voor de term 'trefwoorden'. En laten die toch wel al weer te vinden zijn zeker! Kijk maar eens helemaal links onderaan bij een album (soms moet je wel even scrollen wegens een erg lange lijst auteurs en uitgevers). ;)


Origineel geplaatst door pepzaza
Dan laat je die zien in volgorde van voorkeur.

Dus wat het meeste doorweegt, zal vooraan staan. Maar je zal een beter beeld krijgen, omdat andere tags (genres) ook vernoemd worden. Door de aantallen stemmen, kan je zelfs zien wat het meeste doorweegt.

Dat is geen slecht idee. Maar of dat zo op 1-2-3 te realiseren is???
Geplaatst op 04/02/2010 Citeren
Avatar
Iyo74
Geplaatst op 04/02/2010
Crew
Avatar pepzaza
901
Origineel geplaatst door Iyo74
Origineel geplaatst door pepzaza
Een betere oplossing zou zijn te werken met 'tags'.

Je zou bijvoorbeeld alle lezers kernwoorden kunnen laten aanduiden bij een bepaalde strip. Gewoon door op bestaande te stemmen, of door er zelf bij te voegen.

Tags? Ik zou opteren voor de term 'trefwoorden'. En laten die toch wel al weer te vinden zijn zeker! Kijk maar eens helemaal links onderaan bij een album (soms moet je wel even scrollen wegens een erg lange lijst auteurs en uitgevers). ;)


Origineel geplaatst door pepzaza
Dan laat je die zien in volgorde van voorkeur.

Dus wat het meeste doorweegt, zal vooraan staan. Maar je zal een beter beeld krijgen, omdat andere tags (genres) ook vernoemd worden. Door de aantallen stemmen, kan je zelfs zien wat het meeste doorweegt.

Dat is geen slecht idee. Maar of dat zo op 1-2-3 te realiseren is???


precies niet :P :D
Geplaatst op 30/04/2010 Citeren
Avatar
pepzaza
Geplaatst op 30/04/2010
Crew
Avatar Surya
13237
Die scores worden inderdaad al geregistreerd, maar nog niet gebruikt. Ooit :)
Geplaatst op 30/04/2010 Citeren
Avatar
Surya
Geplaatst op 30/04/2010